nrc.nl › digitale editie

Het laatste voorstel van de Belgische preformateur Di Rupo is gisteren afgewezen. De Franstaligen trokken al hun toezeggingen in.

De Franstalige politici in België, zei de Vlaams-nationalistische politicus Bart De Wever gisteravond, hebben „de neiging om te dramatiseren”.

De onderhandelingen over een nieuwe Belgische regering waren aan het eind van de middag mislukt en meteen hadden Franstalige politici gezegd dat alles wat ze de afgelopen maanden hadden toegegeven aan de Vlamingen, niet meer gold. Ze waren verder gegaan dan ooit tevoren: de Vlamingen wilden meer eigen bevoegdheden voor Vlaanderen, Wallonië en Brussel, en die kregen ze. De Vlamingen wilden dat een omstreden kiesdistrict (Brussel-Halle-Vilvoorde) werd gesplitst, en dat zou gebeuren. Maar mocht Bart De Wever, die met zijn partij de N-VA de grote winnaar was van de verkiezingen, denken dat hij één jaszak vol had met toezeggingen en beloftes en dat hij bij de volgende onderhandelingspoging zijn andere zak kon vullen, dan vergiste hij zich. Die eerste zak was nu leeg.

Bart De Wever vond dat ze overdreven en emotioneel reageerden. Híj was natuurlijk ook zwaar teleurgesteld. Maar als de koning hem zou vragen om nieuwe onderhandelingen te gaan leiden, dan zat er niks anders op dan dat te doen. De Franstalige en Vlaamse gemeenschappen in België, zei hij, zaten nu eenmaal „als een Siamese tweeling” met hun hoofd aan elkaar vastgegroeid in de hoofdstad Brussel.

„Je kunt dat niet uit elkaar kappen, zoals in Tsjechoslowakije. Ook al is de verleiding soms groot, na tachtig dagen praten. Het kan niet anders dan dat we het chirurgische proces nu voortzetten van méér autonomie en méér verantwoordelijkheid voor de deelstaten.”

Alsof dat niet genoeg drama was, zei De Wever ook nog dat België „kapot” zou gaan als er niks veranderde in de manier waarop de staat is ingericht: dat elk gewest zomaar geld kan halen uit de Belgische kas.

Elio Di Rupo, leider van de Franstalige socialisten, had als ‘preformateur’ de onderhandelingen geleid. Hij had, vond hij, alles gedaan om zeven politieke partijen (drie Franstalige en vier Vlaamse) tot een akkoord te laten komen over een staatshervorming. Het zijn de Vlamingen die dat willen, de Franstalige partijen zouden er extra geld voor Brussel (waar vooral Franstaligen wonen) voor terugkrijgen.

Maar daarop liep het mis: de Vlaams-nationalistische N-VA van De Wever en de Vlaamse christen-democraten vonden dat Brussel te veel geld zou krijgen (250 miljoen euro per jaar) en op een te makkelijke manier. Dat paste niet in de wens van de Vlaamse partijen om de regio’s zelf meer verantwoordelijk te maken voor hun inkomsten en uitgaven.

Het geld voor Brussel was al de helft van het bedrag dat de Franstaligen een week geleden eisten. De N-VA en de Vlaamse christen-democraten hadden toen nee gezegd en afgelopen zondagavond had Di Rupo zijn ontslag aangeboden bij de Belgische koning. De koning had dat geweigerd. Di Rupo’s laatste voorstel, met een ander bedrag voor Brussel, werd gistermiddag afgewezen. Hij ging opnieuw naar koning Albert.

Die houdt Di Rupo’s ontslag nu in beraad, maar Di Rupo zelf maakte gisteren meteen duidelijk dat hij het niet nog eens zou proberen. Op een persconferentie in het Belgische parlement zag hij er moe en geïrriteerd uit. De Franstaligen, zei hij, hadden misschien heel lang niet begrepen hoe sterk de Vlamingen verlangen naar meer autonomie. Maar nu maakten sommige Vlaamse partijen dezelfde fout: „Ze weigeren te begrijpen wat het is dat de Franstaligen verdedigen.”

Di Rupo zei dat hij zijn best zou blijven doen voor de solidariteit tussen Vlamingen en Franstaligen. Hij wenste het einde van België niet. „We moeten proberen om samen te blijven leven in vrede en voorspoed.”

Dat wilden de meeste Vlamingen ook, dacht hij. In analyses ging het de afgelopen dagen steeds over het radicale groepje adviseurs van De Wever en de grote groep kiezers die de N-VA heeft aangetrokken maar van wie niemand denkt dat ze méér willen dan een andere staatsinrichting. Als zo’n hervorming er zou kwam, zou De Wever dan meteen ook zijn aanhang zien verminderen?

Op de Franstalige radio zei een vooraanstaande Franstalige politicus, de socialist Philippe Moureaux, gisterochtend dat het er maandenlang op leek dat De Wever een compromis zou aanvaarden. Nu niet meer.

En als België echt „moest verdwijnen”, dan moesten de Franstaligen niet in paniek raken. Maar onderhandelen.